Bezpieczeństwo - Niebieska Karta
Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie
Aby lepiej chronić rodzinę przed przemocą wprowadzono w 2010 r. zmiany do ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Jej celem jest m.in.:
- rozwój profilaktyki, jako formy działań zapobiegających zjawisku przemocy w rodzinie,
- zmiana świadomości społeczeństwa w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie,
- skuteczna ochrona ofiar przemocy w rodzinie, w tym w szczególności dzieci,
- stworzenie mechanizmów ułatwiających izolację sprawców od ofiar,
- zmianę postaw osób stosujących przemoc w rodzinie przez poddanie ich programom oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych
Zmiany w ustawie:
Zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom
W razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie, pracownik socjalny wykonujący obowiązki służbowe ma prawo odebrać dziecko z rodziny i umieścić je u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie zastępczej lub w ( do usunięcia – całodobowej) placówce opiekuńczo-wychowawczej. Decyzję o odebraniu dziecka podejmują wspólnie: pracownik socjalny, funkcjonariusz Policji i pracownik ochrony zdrowia (lekarz, pielęgniarka, ratownik medyczny).
Przepisy prawa realizowane przez Policję
Policja wdrożyła „Procedury współpracy służby kuratorskiej oraz funkcjonariuszy Policji w stosunku do osób, wobec których wykonywane jest orzeczenie sądu w związku z popełnieniem czynów karalnych polegających na stosowaniu przemocy lub groźby bezprawnej”. W oparciu o nie dzielnicowi uzyskują wiedzę na temat osób skazanych za przemoc, w tym wobec najbliższych, zamieszkujących w ich rejonie działania, a kuratorzy informację na temat zachowywania się dozorowanych podopiecznych.
Przepisy prawa realizowane przez powszechne jednostki organizacyjne prokuratury
Prokuratorzy stosują nowe instytucje zmierzające m.in. do zapewnienia bezpieczeństwa ofiarom przemocy w rodzinie oraz skuteczniejszego oddziaływania na sprawcę przemocy w rodzinie poprzez jego izolację. Ustawą dodano do Kodeksu postępowania karnego przepis przewidujący środek zapobiegawczy w postaci nakazania oskarżonemu o przestępstwo popełnione z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej opuszczenie lokalu mieszkalnego zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził. Środek ten stosuje się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Jeżeli nie ustały przesłanki jego stosowania sąd pierwszej instancji właściwy do rozpoznania sprawy, na wniosek prokuratora, może przedłużyć jego stosowanie na dalsze okresy, nie dłuższe niż 3 miesiące.
Postępowanie rozpoznawcze
Zostały wprowadzone również nowe instytucje mające na celu skuteczniejsze oddziaływanie na sprawcę przemocy poprzez jego izolację i właściwą reakcję na dalsze popełnianie przez niego czynów przemocowych w toku postępowania rozpoznawczego:
- nowe rodzaje środków karnych w postaci nakazu opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym oraz zakazu zbliżania się do pokrzywdzonego;
- nowe rodzaje środków probacyjnych w postaci zakazu zbliżania się do pokrzywdzonego
- osobne ujęcie uczestnictwa sprawcy w programach korekcyjno-edukacyjnych.
Postępowanie wykonawcze
Nowymi instytucjami w zakresie postępowania wykonawczego są:
- obligatoryjne zarządzenie wykonania kary wobec skazanego za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą dopuszczającego się ponownych zachowań przemocowych w okresie próby,
- obligatoryjne odwołanie warunkowego zwolnienia wobec zwolnionego skazanego za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą dopuszczającego się ponownych zachowań przemocowych w okresie próby,
- nowa procedura z udziałem kuratora sądowego, dotycząca wnioskowania do sądu o zarządzenie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności
Środki izolacji sprawcy od osoby pokrzywdzonej w postępowaniu cywilnym
Wprowadzono nowe instytucje prawne służące wzmocnieniu ochrony osób pokrzywdzonych przemocą, (jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania).
Dodatkowe działania:
W 2013 wprowadzono ściganie przestępstwa zgwałcenia z urzędu, nie na wniosek i chroniąca ofiarę przestępstwa seksualnego, co do zasady, jednorazowym przesłuchaniem przez sąd w przyjaznym pokoju przesłuchań.
Informator dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie
W informatorze można znaleźć opis pierwszych kroków dla zapewnienia sobie i swoim najbliższym bezpieczeństwa, informacje dotyczące znowelizowanej procedury Niebieskiej Karty, opis podstawowych uprawnień osoby doznającej przemocy w postępowaniu karnym (przed Policją, prokuratorem oraz sądem), w postępowaniu rodzinnym w zakresie opieki nad dziećmi oraz sprawami między małżonkami (przed sądem), w postępowaniu cywilnym (przed sądem), czy też opis uprawnień w zakresie pomocy społecznej.
W informatorze znajdują się też wzory podstawowych pism, przydatnych osobie dotkniętej przemocą w rodzinie.
Informator dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie można pobrać ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości
Zwalczanie wykorzystywania seksualnego
Na początku 2014 r. weszła w życie ustawa, która pozwala na orzekanie nadzoru prewencyjnego Policji albo, w szczególnie groźnych wypadkach, izolacji w ośrodku terapeutycznym osób, które przebywają obecnie w zakładzie karnym, a wykazują zaburzenia o charakterze pedofilskim i mogą popełnić zabójstwo lub gwałt na tym tle. Przepisy te zostały wprowadzone, by chronić społeczeństwo przed szczególnie niebezpiecznymi przestępcami.
W maju 2014 r. weszła również w życie nowelizacja Kodeksu karnego rozszerzająca karalność za pornografię i prostytucję dziecięcą. Przyjęte zmiany obejmują przede wszystkim podniesienie wieku ochrony małoletnich przed wykorzystywaniem seksualnym, np. w celu produkcji pornografii dziecięcej. Karane będzie zatem utrwalanie, sprowadzanie, przechowywanie lub posiadanie pornografii z udziałem małoletniego poniżej lat 18, a nie jak dotychczas 15 lat.
Ustawa wprowadziła również zmiany mające na celu ograniczenie zjawiska prostytucji dziecięcej. Obecnie każdy kontakt seksualny z dzieckiem poniżej 18 lat, który wiąże się z przekazaniem lub obietnicą korzyści majątkowej lub osobistej, stanowi przestępstwo. Nie ma przy tym znaczenia z czyjej inicjatywy doszło do takich kontaktów. Dorosły oferujący takie korzyści nie będzie już mógł się tłumaczyć tym, że jedynie przyjął propozycję dziecka.
W przypadku, gdy ofiarą przestępstwa seksualnego jest małoletni przedawnienie karalności tego przestępstwa nie nastąpi wcześniej niż przed ukończeniem przez niego 30. roku życia. Osoby, które jeszcze, jako małe dzieci padły ofiarą przestępstw o charakterze seksualnym, mogą zatem dochodzić ukarania sprawcy, gdy osiągną już one samodzielność, tj. po ukończeniu 18 roku życia.
Ustawa objęła również wymogiem niekaralności wychowawców i kierowników zorganizowanych form wypoczynku dzieci i młodzieży (tzw. obozów i kolonii) za określone przestępstwa oraz nałożyła na te osoby obowiązek przedłożenia informacji o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego przed przystąpieniem do pracy z dziećmi.
Pomoc ofiarom przestępstw
„Sieć Pomocy Ofiarom Przestępstw” tworzona jest o 2009 r. Do tej pory powstało 15 Ośrodków Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem – po jednym w każdym województwie oraz 57 Ośrodków, Filii i Punktów pomocy na szczeblu powiatowym i gminnym. Ich zadaniem jest udzielanie osobom pokrzywdzonym przestępstwem bezpłatnych porad prawnych i konsultacji psychologicznych, a także prowadzenie bazy instytucji i innych organizacji pozarządowych świadczących specjalistyczną pomoc ofiarom przestępstw. Od początku funkcjonowania do chwili obecnej Ośrodki udzieliły ponad 100 tys. informacji prawnych oraz porad psychologicznych.
Ministerstwo Sprawiedliwości uruchomiło także interaktywną stronę internetową www.pokrzywdzeni.gov.pl, która docelowo ma stać się portalem z wszelkimi informacjami w zakresie udzielania pomocy pokrzywdzonym oraz łatwo dostępną bazą kontaktów z miejscami świadczenia pomocy.
Od 1 stycznia 2012 działa Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Środki z Funduszu, pochodzące między innymi z orzeczonych przez sądy nawiązek oraz świadczeń pieniężnych, przeznaczane są na pomoc osobom pokrzywdzonym przestępstwem oraz członkom ich rodzin, zwłaszcza pomoc medyczną, psychologiczną, rehabilitacyjną, prawną oraz materialną. Z pomocy tej skorzystało ponad 20 tys. osób.
„Niebieska Linia”
Telefon interwencyjno-informacyjny „Niebieska Linia” to 801-12-00-02
Linia prowadzona jest od listopada 2010 r. przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, w ramach ogólnopolskiego numeru Niebieskiej Linii 801-12-00-02.
Uruchomiony moduł interwencyjny dotyczy sprawców, uprzednio skazanych i oddanych pod dozór kuratora sądowego, którzy w okresie próby ponownie dopuścili się przemocy w rodzinie. W stosunku do nich opracowano zasady współpracy policji i służby kuratorskiej w zakresie szybkiego informowania kuratora sądowego o zaistniałym zdarzeniu i przekazaniu mu dokumentacji niezbędnej do sporządzenia wniosku do sądu o zarządzenie warunkowo zawieszonej wobec sprawcy kary pozbawienia wolności bądź odwołania warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary.
Szczegóły dotyczące telefonu dostępne są na stronie internetowej www.parpa.pl, www.niebieskalinia.info oraz www.ms.gov.pl.
Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej
Konwencja skonstruowana jest na bazie trzech filarów związanych z zapobieganiem, zwalczaniem oraz ściganiem przemocy wobec kobiet i przemocy domowej.
Celem Konwencji jest:
- zapobieganie i zwalczanie przemocy wobec kobiet i przemocy domowej,
- eliminacja wszelkich form dyskryminacji kobiet oraz wspieranie równości kobiet i mężczyzn, w tym poprzez wzmocnienie pozycji kobiet,
- stworzenie szeroko zakrojonych strategii na rzecz ochrony i wsparcia wszystkich ofiar przemocy wobec kobiet i przemocy domowej,
- ochrona osób dotkniętych przemocą,
- skuteczne ściganie i karanie sprawców przemocy.
Konwencja obszernie reguluje kwestie stworzenia zintegrowanej polityki gromadzenia danych, zapobiegania, ochrony oraz wsparcia dla ofiar i świadków przemocy. Konwencja nakłada na państwa strony takie obowiązki, jak:
- zapewnienie oficjalnej infolinii dla ofiar przemocy działającej 24 h oraz portalu z informacjami dla ofiar przemocy;
- zapewnienie odpowiedniej liczby schronisk dla ofiar przemocy oraz ośrodków wsparcia;
- przygotowanie procedur przesłuchań policyjnych chroniących przed wtórną wiktymizacją;
- monitorowanie, zbieranie danych na temat przestępstw z uwzględnieniem płci;
- przeprowadzenie szeroko zakrojonych akcji informacyjnych w zakresie przeciwdziałania przemocy wobec kobiet, w tym szkoleń i informacji dla chłopców i mężczyzn;
- przeszkolenie osób zajmujących się wsparciem dla ofiar przemocy oraz pracujących ze sprawcami przemocy.
Idea powstania konwencji zrodziła się podczas Szczytu Rady Europy, który odbył się w Warszawie w maju 2005 r. W 2011 r. projekt Konwencji został zaakceptowany przez Komitet Ministrów (Delegatów) Rady Europy. Konwencja została otwarta do podpisu w Stambule w dniu 15 maja 2011 r. Konwencja nie weszła jeszcze w życie, konieczne jest bowiem jej ratyfikowanie, przyjęcie lub zatwierdzenie przez 10 sygnatariuszy, w tym przynajmniej przez 8 państw Rady Europy.
Konwencja została podpisana przez Polskę 18 grudnia 2012 r. Rada Ministrów 29 kwietnia 2014 r. podjęła uchwałę w sprawie przedłożenia konwencji do ratyfikacji przez Sejm.
6 lutego 2015 r. Sejm uchwalił ustawę o ratyfikacji Konwencji.
5 marca 2015 r. Senat przyjął ustawę bez poprawek. Ustawa została przekazana Prezydentowi RP do podpisu.
13 kwietnia 2015 r. Prezydent ratyfikował Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej Polska jest 17 krajem Rady Europy, który ratyfikował Konwencję.
Więcej informacji na stronie Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania.
Bezpieczna i przyjazna szkoła
Ministerstwo Edukacji Narodowej od ubiegłego roku realizuje nową edycję Rządowy program na lata 2014-2020 „Bezpieczna i przyjazna szkoła”.
8 lipca 2014 r. weszła w życie uchwała Rady Ministrów w sprawie przyjęcia Programu.
Głównym celem programu jest zwiększenie skuteczności działań wychowawczych i profilaktycznych na rzecz bezpieczeństwa i tworzenia przyjaznego środowiska w szkołach i placówkach. Ponadto chodzi też o: kreowanie zdrowego, bezpiecznego i przyjaznego środowiska szkoły i placówki, zapobieganie problemom i zachowaniom problemowym dzieci i młodzieży oraz promowanie zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży.
Przy konstruowaniu programu uwzględniono wnioski płynące z badań nad zachowaniami problemowymi i ryzykownymi dzieci i młodzieży w obszarach: agresji i przemocy w szkole, cyberprzemocy, używania substancji psychoaktywnych przez młodzież, zaburzeń zdrowia psychicznego, zachowań żywieniowych i zaburzeń odżywiania oraz aktywności fizycznej.
W podejmowanych działaniach szczególną uwagę poświęcamy przeciwdziałaniu agresji, przemocy, cyberprzemocy, uzależnieniu od gier komputerowych, bezpieczeństwa uczniów w sieci.
Rządowy program na lata 2014-2016 "Bezpieczna i przyjazna szkoła" - prezentacja
W 2014 roku zostały przyjęte do realizacji dwa ogólnokrajowe projekty, które prowadzi Fundacja Dzieci Niczyje. Pierwszy ogólnopolski projekt obejmuje prowadzenie przez specjalistów bezpłatnej ogólnopolskiej infolinii interwencyjno-informacyjnej dla uczniów, w tym ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, ich rodziców, nauczycieli oraz innych podmiotów działających na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży.
Bezpłatna pomoc telefoniczna i online
Numer 116 111 należy do ogólnoeuropejskiej grupy bezpłatnych linii telefonicznych o charakterze społecznym stworzonych z inicjatywy Komisji Europejskiej. Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111 jest dostępny codziennie od 12:00 do 22:00.
800 100 100 to numer telefonu dla rodziców i nauczycieli w sprawach szeroko rozumianego bezpieczeństwa uczniów. Jego konsultanci świadczą bezpłatną pomoc telefoniczną od poniedziałku do piątku w godzinach 12:00 – 18:00.
www.800100100.pl - serwis internetowy dla rodziców, nauczycieli i przedstawicieli podmiotów działających lokalnie na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży.
www.116111.pl - serwis internetowy dla dzieci i młodzieży.
Serwis jest nieodłącznym elementem systemu pomocy informacyjno-interwencyjnej. Dzieci i młodzież mogą znaleźć w nim m.in. informacje na temat unikania zagrożeń, rozwiązywania problemów, poznać ofertę Telefonu 116 111.
W okresie od 10.11.2014 r. – 30.03.2015 r. Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży oraz pomoc online dostępne były przez 137 dni. W tym czasie odebrano 36043 połączeń oraz udzielono odpowiedzi na 877 wiadomości online. Przeprowadzono łącznie 9816 telefonicznych i online interwencji edukacyjnych, lokalnych i kryzysowych.
Osoby kontaktujące się telefonicznie i online z Telefonem 116 111 zgłaszały się z problemami: prawidłowego funkcjonowaniu w relacjach rówieśniczych, doświadczania przemocy ze strony rówieśników i dorosłych, seksualności i dojrzewania, zdrowia psychicznego.
W okresie od 10.11.2014 r. – 30.03.2015 r. Infolinia 800100100 i pomoc online – dostępne były przez 97 dni. W tym czasie odebrano 1800 połączeń. Odpowiedziano na 304 wiadomości online. Przeprowadzono łącznie 404 telefonicznych i online interwencji edukacyjnych, lokalnych i kryzysowych.
mgr Anna Zientara
STOP PRZEMOCY
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Tarczynie i Komisariat Policji w Tarczynie opracował ulotkę dotyczącą przeciwdziałania przemocy w rodzinie
